Sinds juni 2013 wordt in 't Lichtschip gebruik gemaakt van een digitaal kerkorgel van Amerikaanse makelij. Het betreft een Allen Protegé L4. Hierin is gebruik gemaakt van zogenaamde sampling techniek. Dit betekent dat het geluid van echte pijporgels is opgenomen, in digitale geheugens is opgeslagen en onder het spelen weer wordt weergegeven. Het orgel bezit vier verschillende geheugenbanken van vier verschillende orgels met 27 spre-kende stemmen per orgel. Eigenlijk heb-ben wij daarmee dus vier orgels in huis, nl. een Amerikaans klassiek-, een Engels romantisch-, een Frans Cavaillé-Coll- en een neobarokorgel. Het Allen orgel is be-roemd om zijn draagkrachtige geluid en degelijke bouw. Allen is de grootste fabriek van digitale orgels ter wereld. Er wordt 15 jaar garantie op verleend. Het orgel kan, net als bij een pijporgel, per stem toon voor toon worden geïntoneerd op de ruimte waar het in staat. Ons orgel is afgelopen vrijdag geplaatst. 

Het oude orgel van “’t Lichtschip” te Lelystad is oorspronkelijk in 1956 door D.A. Flentrop gebouwd voor de “Opstandingskerk” te Amsterdam. Vanwege de specifieke vorm van de toren van deze kerk, werd deze kerk in de volksmond “de Kolenkit” genoemd. Deze vorm inspireerde de bouwer van het orgel blijkbaar, want met enige verbeelding is deze vorm in de zijtorens van het orgel terug te vinden.

 

orgel

Het Flentrop orgel is later nog geplaatst geweest in “De Hoeksteen” te Amsterdam. In 1979 werd het orgel door Flentrop Orgelbouw overgeplaatst naar het nieuwe kerkcentrum “’t Lichtschip” te Lelystad. In verband met de toch wel als dun en scherp ervaren klank, werd het orgel in 1992 door Flentrop Orgelbouw opnieuw geïntoneerd. Tevens werd toen de speelaard verbeterd. Die dunne en scherpe klank was overigens niet zo verbazingwekkend gezien de ontstaanstijd van het orgel. De jaren ‘50 en ’60 gelden als de periode van de “neobarok”. In die periode was er sprake van een heroriëntering op de barok en zocht men orgels te bouwen die zouden kunnen wedijveren met de ons overgeleverde beste instrumenten uit die periode. Er werd in de neobarok stevig geïntoneerd met maximale voetopening, een nauwe kernspleet en zonder kernsteken bij een relatief nauwe mensuur (lengte-diameter verhouding). Deze manier van werken leverde een zeer boventoonrijke orgelklank op met veel aanspraakgeluiden (“spuck”). Deze spuck werd ook nadrukkelijk nagestreefd en als orgeleigen gepromoot. Door de nauwere mensuren had de toon vaak ook minder body. Later is men, ook door vergroting van de kennis aangaande historische orgels, gaan inzien dat deze benadering in zijn algemeenheid toch te eenzijdig is geweest.

 

De oorspronkelijke dispositie was:
Holpijp         8’
Prestant      4’
Roerfluit      4’
Gemshoorn  2’
Sesquialter   2 sterk discant
Cymbel       1-2 sterk

De manuaalomvang is C-f3, het pedaal is aangehangen (geen eigen registers) en loopt van C tot d1

In zijn aard is het Lichtschiporgel een zogenaamd “positief”, dit is een klein éénmanualig orgel op Prestant 4’of  2’ basis, over het algemeen gebruikt voor het begeleiden van zangers en kleine koren. Van dit type orgel zijn er veel gemaakt door Flentrop en zijn her en der in binnen- en buitenland terug te vinden. De meeste van deze orgels hebben naast de Holpijp 8’ een Quintadeen 8’ en geen Sesquialter. In plaats van een Cymbel als klankkroon komt ook vaak een mixtuur 2 of 3 sterk voor.

Van de Cymbel in het Lichtschiporgel was het hoogste koor ooit een keer stom gemaakt. Waarschijnlijk ook al om de scherpte wat te laten afnemen. Daarmee was het meteen ook geen samengestelde vulstem meer. Het overgebleven koor was eigenlijk nog te hoog om mooi aan te sluiten bij de overige stemmen. Een zogenaamde plenumklank kon met de Cymbel als klankkroon, niet worden bereikt. Daarnaast waren er klachten over de draagkracht van het orgel bij een volle kerk. Ook waren er in de loop van de jaren wat kleine mankementen ontstaan. Daarom is door het College van Kerkrentmeesters in overleg met de organisten besloten om in 2009 onderhoud aan het orgel uit te laten voeren en de Cymbel om te werken tot een Mixtuur 1-2 sterk met daarna een integrale stembeurt. De werkzaamheden werden uitgevoerd door Klaas Kapitein uit Urk onder advies van Sjoerd van den Berg, één van de organisten en tevens orgeldeskundige. Er waren ongeveer 40 nieuwe pijpen nodig, welke zijn geleverd door de firma Stinkens uit Zeist. De “nieuwe” Mixtuur levert nu in combinatie met de Holpijp 8’ en de Prestant 4’ al een mooie plenumklank op.

De gewijzigde dispositie is:
Holpijp         8’
Prestant      4’
Roerfluit      4’
Gemshoorn  2’
Sesquialter   2 sterk discant
Mixtuur        1-2 sterk

De samenstelling van de Mixtuur is: C: 1’, c0: 1 1/3’, c1: 2’+1 1/3’, c2: 2 2/3’+2’.

Ondanks het nu wat vollere orgelgeluid is het probleem van de draagkracht, ten gevolge van het ontbreken van voldoende grondstemmen, nog niet opgelost. 

Aanvulling januari 2016: Eind 2015 is het Flentrop orgel verkocht aan St. Alban's Church in Gatershead, vlak onder Newcastle

 

Kerkdiensten

Agenda